تصفیه فاضلاب از طریق رقیق نمودن مثل تخلیه در آبهای جاری، دریاچه ها، دریا و اقیانوس وقتی انجام می شود که آب کافی در نزدیکی اجتماعات وجود داشته باشد، تخلیه فاضلاب در آب نباید به اندازه ای آلودگی ایجاد کند که مانع مصارف عادی آب گردد، فاضلاب بسته به شرایط آب دریافت کننده می تواند به صورت خام یا به طور نسبی تصفیه شده و در موارد خاص به طور کامل تصفیه شده در جریان های آب تخلیه شود.
فاضلاب تخلیه شده در آب بعلت خاصیت تصفیه خودبخود آب دریافت کننده self Purification مورد تصفیه قرار گرفته و مقدار فاضلابی که در آبها تخلیه می گردد از ظرفیت خودبخود آبها تعیین خواهد شد. در تخلیه فاضلاب به جریان های آب موارد زیر باید مورد توجه قرار داده شود.
حد مجاز آلودگی آب دریافت کننده فاضلاب به مصرف بعدی آن مربوط است، مصارف عمده آبها بعد از آلودگی و اختلاط با فاضلاب به قرار زیر است:
در اکثر کشورها با توجه به مصارف یاد شده آب بعد از دریافت فاضلاب استاندارهایی از نظر طبقه بندی آب وضع نموده اند.
کاربرد فاضلاب و لجن آن در کشاورزی بجز صرفه جویی در مصرف آب شیرین به علت وجود مواد کودی در آن می تواند منبع غذایی خوبی برای گیاهان شود.
بطور کلی نحوه کاربرد فاضلاب و لجن آن در کشاورزی و استاندارهای موجود در این زمینه به قرار زیر هستند:
در مورد مصرف لجن فاضلاب توجه به موارد زیر ضروری است.
محصولات گیاهی که با آبیاری فاضلاب و استفاده از لجن فاضلاب بدست می آید می تواند به صورت زیر طبقه بندی شود.
تقسیم بندی دیگر دانه های حاصل از آبیاری با فاضلاب عبارت است از :
طبیعی است محصولاتی که جنبه غذایی ندارد یا خیلی بالاتر از زمین بر روی شاخه درختان بدست می آید را می توانیم از فاضلابی که به طور نسبی نه کامل تصفیه شده آبیاری کنیم. در مورد مواد دانه های مصرفی به وسیله حیوانات و علوفه دامی هم می توانیم از فاضلاب به طور نسبی تصفیه شده و هم فاضلابی که به طور کامل تصفیه شده استفاده نماییم. در مورد علوفه حیوانات شیرده که شیر آنها مصرف انسانی دارد کاربرد فاضلاب تصفیه شده بیشتر توصیه گردیده است.
محصولاتی که به صورت پخته به وسیله انسان مصرف می گردد می تواند با فاضلاب به طور کامل تصفیه شده ولی نیاز به ضدعفونی شدن آبیاری شود در حالیکه برای آبیاری محصولاتی که خام مصرف می شوند یا در نزدیک سطح زمین یا زیرزمین بدست می آیند استفاده از فاضلاب تصفیه شده کامل و ضدعفونی شده توصیه گردیده است. آبیاری زمین های چمن، گلف و پارک های جنگلی از دیگر مصارف فاضلاب تصفیه می باشد.
دلیل بوهای نامطبوع تصفیه خانه بیولوژیکی
تولید باکتری ها و آزادسازی ترکیبات با بوی ناخوشایند و نامطبوع سامانه های جمع آوری فاضلاب، ایستگاه های بالابر و تصفیه خانه های فاضلاب برای مردمی که نزدیک وسایل حمل، جمع آوری فاضلاب و تجهیزات تصفیه زندگی می کنند و یا کارکنانی که در این گونه مکان ها کار می کنند، مزاحمت ایجاد می کند. تولید بوهای نامطبوع بیولوژیک زمانی روی می دهد که فاضلاب یا لجن سپتیک شود. لجن یا فاضلاب سپتیک شده زمانی توسعه می یابد که BOD محلول از راه فعالیت باکتری ها در صورت عدم حضور اکسیژن مولکولی آزاد و نیترات تجزیه شود.
تجزیه BOD محلول اغلب بعنوان سپتیک خوانده می شود. سپتیک شدن زمانی روی می دهد که لجن یا فاضلاب برای مدت زمان زیادی در سامانه جمع آوری فاضلاب و یا در سامانه های تصفیه بیولوژیکی باقی بمانند. تولید بوی بد بیولوژیک و آزادسازی آن می تواند در هضم کننده های بی هوازی نیز روی دهد. با وجود آنکه بیشتر ترکیبات بدبو از راه سپتیک شدن، تولید می شوند، اغلب ترکیبات بدبو پایه سولفور دارند. این ترکیبات شامل سولفید هیدروژن H2S، سولفید دی متیل و مرکاپتانت ها هستند. همچنین بسیاری از ترکیبات بدبو از راه تجزیه بی هوازی کربوهیدرات ها، لیپیدها و پروتئین ها یا ترکیبات نیتروژن دار تولید می شوند.
تجزیه بی هوازی BOD محلول منجر به تولید ترکیبات آلی و ترکیبات غیرآلی می شود. بسیاری از این ترکیبات بدبو شامل ترکیبات آلی فرار VOC و اسیدهای چرب فرار VFA هستند. بعضی از گازهای غیرآلی هم از راه تجزیه بی هوازی BOD محلول تولید می شوند و بعضی از این گازها مثل آمونیاک و سولفید هیدروژن بدبو هستند.
ترکیبات بدبو موجب بسیاری از مشکلات هستند. این مشکلات شامل شکایت ها از بوی بد، دعوای حقوقی و جریان فاضلاب از حالت بی هوازی فرآیندهای لجن فعال است که ممکن است موجب رشد باکتریایی رشته ای نامطلوب است.
دلایل ایجاد بوهای نامطبوع بیولوژیکی:
تجزیه بی هوازی BOD محلول، بدون نیترات یا اکسیژن مولکولی آزاد روی می دهد. با وجود آنکه بعضی از باکتری ها تنها از اکسیژن مولکولی آزاد برای تجزیه BOD محلول استفاده می کنند و بسیاری از باکتری ها از نیترات یا اکسیژن مولکولی آزاد برای تجزیه BOD قابل حل استفاده می کنند، اغلب باکتری ها توانایی استفاده از مولکول های دیگر را برای تجزیه BOD محلول دارند. این مولکول ها شامل سولفات ، یک مولکول آلی و دی اکسیدکربن هستند. تنفس زمانی روی می دهد که باکتری ها از مولکول های آزاد اکسیژن یا نیترات برای تجزیه BOD محلول استفاده می کنند. این عمل وقتی صورت می گیرد که اکسیژن مولکولی و یون های باکتریایی جدید تولید می شوند.وقتی از اکسیژن یا نیترات مولکولی آزاد استفاده می شود، هیچ ترکیب بدبویی در طول تجزیه BOD محلول تولید نمی شود.
اشکالتجزیه بی هوازی BOD محلول که در نتیجه تولید ترکیبات بدبو تشکیل می شوند، احیای سولفات و اسید ترکیب و تولید الکل ( تخمیر ) ترکیبی است. احیا و تخمیر سولفات در غیبت اکسیژن و نیترات مولکولی آزاد یا در حضور گرادیان نیترات و گرادیان اکسیژن روی می دهد. وقتی که سولفات برای تجزیه BOD محلول استفاده می شود، دی اکسیدکربن، آب، سولفید هیدروژن، سولفید و مخلوطی از ترکیبات آلی زنجیره کوتاه ( اسیدها، الکل ) و سلول های باکتریایی جدید تولید می شود.
وقتی از یک مولکول آلی برای تجزیه BOD قابل حل استفاده می شود، دی اکسیدکربن، آب، مخلوطی از ترکیبات زنجیره کوتاه ( اسیدها، الکل ها) و سلول های باکتریایی جدید تولید می شود. بر این اساس، بعضی از ترکیبات آلی که تولید می شوند، ترکیبات آلی فرار VOC، اسیدهای چرب فرار VFA و ترکیبات سولفور VSC هستند.
اسیدهای چرب فرار اسیدهای زنجیره کوتاهی هستند که در فشار اتمسفر به بخار تبدیل می شوند. بعضی از این اسیدها بدبو هستند. اگر ترکیبات محتوی نیتروژن و سولفور مثل اسیدهای آمینه و پروتئین ها در طول سپتیک شدن تجزیه شوند، ترکیبات بدبوی محتوی نیتروژن و ترکیبات بدبوی محتوی سولفور با ترکیبات سولفور فرار VSC تولید می شوند. همچنین تجزیه ترکیبات محتوی سولفور و نیتروژن مثل اسیدهای آمینه سیستین منجر به آزادسازی گازهای غیرآلی بدبو مانند آمونیاک و سولفید هیدروژن می شود.
وقتی که تجزیه BOD محلول روی می دهد، الکترون ها از ترکیب آلی تجزیه شده، به مولکول حمل الکترون انتقال می یابند. مولکول حمل ( انتقال ) الکترون ممکن است اکسیژن، نیترات، سولفات مولکولی آزاد، یک مولکول آلی یا دی اکسیدکربن باشد. انتقال الکترون ها بعنوان یک واکنش کاهش اکسیداسیون شناخته می شود. این گونه واکنش ها در لجن یا فاضلاب مولکول هایی که برای حمل الکترون ها استفاده می شوند، می توانند با قابلیت کاهش – اکسیداسیون ORP فاضلاب یا لجن تعیین شوند. مقدار قابلیت کاهش – اکسیداسیون به میلی ولت محاسبه می شود و ممکن است مثبت یا منفی باشد.
کارخانه های تولید فرآورده های گوشتی مانند ( کارخانه های تولید کالباس، سوسیس و … ) و بسته بندی گوشت بدلیل پتانسیل بالای آلودگی در محصول نهایی و همچنین حساسیت بالا در کیفیت محصول، نوع و کیفیت ضدعفونی نمودن محیط و محصول بسیار حائز اهمیت است.
سطح قابل آلودگی در گوشت بالا است. سطح خارجی گوشت بمحض ذبح شدن شروع به نابودی می کند و باکتری های معلق در محیط و هوا را به راحتی جذب می نمایدو مورد حمله میکروارگانیسم ها قرار می گیرد.به محض چرخ شدن گوشت این میکروارگانیسم ها در تمام سطح داخلی و خارجی تکثیر می گردد.
در هنگام شستشوی گوشت با آب ازن دار سطح بیرونی گوشت را ضدعفونی می نماید و میکروارگانیسم ها را از بین می برد.
در ساختمان شرکت های تولیدی فرآورده های گوشتی باید محل هایی که امکان ایجاد بارآلودگی در آنها بیشتر است از جمله سرویس های بهداشتی و محل های جمع آوری پسماند و مزبله های غذایی را با فاصله از سالن تولید ساخته شود. می توان از ازن ژنراتور با ظرفیت پایین در ورودی و خروجی های سرویس بهداشتی و محل جمع آوری پسماند استفاده نمود
متداول ترین ماده شیمیایی که در تصفیه آب کاربرد دارد کلر و ترکیبات آن می باشد. کلریناتور به صورت معمول آخرین مرحله بهسازی آب و تصفیه فاضلاب است. کلر در مقدار متداول آن برهاگ میکروب ها، تخم و کیست انگل ها و بعضی ویروس ها تاثیری ندارد. عمومی ترین روش گندزدایی در جهان کلرزنی می باشد. که از دلایل عمده استفاده از آن می توان موثر بودن در غلظت پایین، ارزان و در دسترس بودن، سادگی کاربرد و نیز داشتن باقی مانده در آب پس از عمل گندزدایی را نام برد.