فرآیند پالایش یا تصفیه فاضلاب بهداشتی را معمولا به سه مرحله تقسیم می کنند:
• مرحله ی یکم: این مرحله بنام تصفیه مقدماتی نامیده می شود و شامل تصفیه فیزیکی از قبیل آشغال گیری، دانه گیری، ته نشینی مواد معلق و بالاخره خشک کردن و دفع لجن
• مرحله ی دوم: مرحله ی دوم تصفیه فاضلاب شامل تصفیه زیستی با استفاده از باکتری های گوناگون هوازی موجود در فاضلاب و تصفیه زیستی با استفاده از باکتری های بی هوازی برای تصفیه فاضلاب و لجن
• مرحله ی سوم: این مرحله که تصفیه پیشرفته و یا تصفیه ی نهایی نیز نامیده می شود، شامل است بر زلال سازی و کاربرد یک یا چند روش از تصفیه های تکمیلی
فاضلاب ها برحسب منشا تولیدشان، دربردارنده ی مواد آلاینده ی متفاوتی هستند. فاضلاب های صنعتی نسبت به فاضلاب بهداشتی دارای تنوع آلودگی هستند، این مواد آلاینده را می توان به هفت دسته ی اصلی تقسیم کرد که عبارتند از :
این مواد شامل پروتئین ها، قندها و چربی ها است که بیشترین آن مربوط به پروتئین ها به میزان 65 درصد و کمترین آن مربوط به چربی ها به میزان 10 درصد است. ورود مواد آلی به منابع آب سبب مصرف اکسیژن محلول می شود. مواد آلی موجود در فاضلاب توسط میکروارگانیسم ها به عنوان منبع غذایی برای رشد و تکثیر و به دست آوردن انرژی به کار می رود. از نظر سرعت تجزیه بیولوژیکی ، قندها در مرحله اول، پروتئین ها در مرحله دوم و چربی ها در رده آخر قرار دارند.
ترکیبات اصلی تشکیل دهنده مواد آلی در فاضلاب ها عبارتند از:
به جامداتی با اندازه ی بزرگتر از یک میکرون، جامدات معلق گفته می شود. ورود مواد معلق به منابع آب به ویژه آب های جاری سبب افزایش کدورت آب، کاهش عبور نور خورشید و تجمع رسوبات در کف رودخانه ها می شود که در نهایت زندگی آبزیان به خطر می افتد و شرایط بی هوازی با نزول کیفیت آب را به همراه خواهد داشت.
این عوامل شامل باکتری ها، ویروس ها، پروتوزوئرها و قارچ ها می شود که وجود آن ها در فاضلاب ها و تخلیه ی آن ها به محیط زیست، سبب انتقال بیماری های واگیردار در جامعه می شود. شاخص آلودگی میکروبی فاضلاب ها، میکروارگانیسم های شاخص هستند که در این رابطه باکتری های گروه کلی فرم و کلی فرم مدفوعی مطرح می شوند.
عمدتا شامل ازت و فسفر است که منشا ورود آن ها به فاضلابُ استفاده از مواد پاک کننده در منزل و مواد دفعی انسان شامل مدفوع و ادرار است. ورود غلظت زیاد ازت و فسفر به محیط های آبی سبب بروز پدیده ی پیری زودرس می شود که با نزول کیفیت آب و از بین رفتن آبزیان همراه است.
شامل کروم, کادمیوم, سرب, جیوه, روی, آرسنیک و … است که غلظت این فلزات سنگین در فاضلاب های شهری پایین است.
شامل ترکیباتی مثل حشره کش ها, آفت کش ها, ترکیبات رنگی و ترکیبات آروماتیک و حلال های آلی و فنل ها است که این ترکیبات تحت عنوان SOCs ( ترکیبات آلی مصنوعی ) مطرح می شوند.
ترکیبات گفته شده در فرآیندهای تصفیه متداول فاضلاب به طور موثر زدایش نمی شوند و برای زدایش موثر آن ها باید از فرآیندهای تصفیه پیشرفته استفاده کرد.
ورود این ترکیبات به منابع آب و محیط زیست سبب ایجاد بو و مزه ناخوشایند و بروز خطرات ناشی از سمی شدن آب و در مورد بعضی ترکیبات, ایجاد خاصیت سرطان زایی احتمالی می شوند.
مطالعات انجام شده در مورد فاضلاب شهر تهران و دیگر شهرهای دارای تصفیه خانه ی فاضلاب، نشان داده است که میزان بار آلودگی از نظر BOD,TSS, ازت کل و فسفر به ترتیب برابر 40-50 , 45-55 , 8-12 و 1.6 تا 2.4 گرم به ازای هر نفر در روز است. در کشورهایی که دارای دستگاه زباله خرد کن در آشپزخانه هستند و پس مانده ی مواد غذایی را پس از خرد کردن به داخل فاضلاب روها تخلیه می کنند، مقادیر این پارامترها به حدود 2 برابر افزایش می یابد. شدت آلودگی فاضلاب در هر شهری بستگی به مقدار بار آلودگی سرانه ی تولیدی و همچنین میزان مصرف آب دارد که این دو پارامتر نیز تابعی از شرایط فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و اقلیمی آن جامعه است.
برای اطلاعات بیشتر به سایت مهندسین پالود صنعت مراجعه کنید.